Biện pháp thực hành an toàn sinh học trong chăn nuôi gia cầm nhằm đảm bảo cho gia cầm được khoẻ mạnh và hạn chế mắc dịch bệnh. An toàn sinh học là thực hiện tổng hợp và đồng bộ các biện pháp kỹ thuật và quản lý nhằm hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm, phát tán mầm bệnh cho đàn gia cầm.
Mục tiêu thực hành an toàn sinh học
– Ngăn cản sự xâm nhập của mầm bệnh từ bên ngoài vào trang trại
– Ngăn chặn lây lan mầm bệnh giữ các khu vực trong trại
– Ngăn chặn gia cầm trong trại phát bệnh
– Ngăn cản sự lây lan mầm bệnh từ trong trại
* Nguyên tắc cơ bản
– Đàn gia cầm cần được chăm sóc, nuôi dưỡng với chế độ, mối trường tốt, luôn được bảo vệ.
– Di chuyển ra vào trại và giữ các khu vực trong trại cần được kiểm soát để đảm bảo gia cầm không mắc bệnh.
Yêu cầu trong xây dựng chuồng trại
* Vị trí xây dựng trại
– Trại nên xây dựng xa khu dân cư, bệnh viện, trường học, chợ, đường giao thông…
– Cần tránh xây dựng trang trại ở địa hình gần sông, suối, mương, kênh, hồ nước tự nhiên và nơi có nhiều thú hoang, chim hoang sinh sống hoặc lui tới, nơi chăn thả gia súc và gia cầm khác.
– Bảo đảm nguồn nước luôn sạch sẽ, an toàn và thường xuyên.
* Quy hoạch của khu trại
– Khu trại được bố trí như sau: Hàng rào ranh giới trại – vùng đệm – hàng rào bên trong – vùng chăn nuôi – các khu chăn nuôi/kho thức ăn/kho vật tư/kho dụng cụ/phòng thí nghiệm và các dãy chuồng.
– Cổng trại: có hệ thống bơm và vòi nước áp lực để rửa các loại phương tiện, tiếp đến là hố để sát trùng ủng và bánh xe, nhà thay quần áo (gồm phòng tắm và hố sát trùng).
– Đầu các khu vực chăn nuôi và đầu mỗi dãy chuồng có vòi nước để rửa ủng, có hố sát trùng.
– Trại cần có khu hành chính riêng biệt và được bố trí trên vùng đệm.
– Các kho chứa phải bố trí riêng biệt cho từng nhóm:
- Thức ăn, nguyên liệu thức ăn
- Dụng cụ chăn nuôi
- Hóa chất sát trùng độc hại
– Xung quanh mỗi dãy chuồng có rãnh thoát nước thải, cuối dãy hoặc cuối mỗi khu vực chăn nuôi có hố gas (để xử lý khi cần thiết) trước khi ra đường thoát chung của trại.
– Có khu riêng cách ly đàn gia cầm mới nhập
– Có khu vực để xử lý, tiêu huỷ số gia cầm dịch bệnh, ốm, chết.
– Có khu vực để xử lý phân, nước thải và rác.
Các biện pháp thực hành an toàn sinh học trong chăn nuôi
– Thực hiện chế độ nuôi khép kín đối với từng trại: Trong tình huống khó khăn, trại gia cầm cần áp dụng chế độ nuôi riêng cho từng dãy chuồng. Các trại gia cầm giống nên có khu vực nuôi tách biệt cho từng lứa tuổi. Việc trộn các đàn khác nhau sẽ gây ra sự chênh lệch về tuổi, miễn dịch và dịch tễ, không nên thực hiện.
– Chăn nuôi và kiểm soát dịch bệnh theo từng khu vực trong trại: Tất cả người và phương tiện khi vào dãy chuồng phải qua hố sát trùng. Cọ rửa ủng và bánh xe khi ra khỏi chuồng, sau đó đi qua hố sát trùng. Dụng cụ chăn nuôi và vệ sinh chỉ dùng cho từng dãy, phải cọ rửa và phơi khô sau khi sử dụng.
– Sử dụng con giống an toàn: Các trại nên nhập giống từ các cơ sở giống an toàn, phòng các bệnh truyền nhiễm quan trọng như Gumboro, Cúm, Marek…
– Nuôi cách ly gia cầm mới nhập: Khi nuôi nhiều đàn trong một trại, các đàn mới phải được cách ly ít nhất 2 tuần hoặc cho đến khi đảm bảo gia cầm khỏe mạnh. Trước khi nhập đàn, hộ nuôi cần xét nghiệm các bệnh quan trọng để tránh lây nhiễm cho đàn hiện có.
– Phòng bệnh bằng vắc xin: Theo dịch tễ và đặc điểm từng trại, các hộ cần thực hiện chương trình tiêm phòng vắc xin khác nhau.
– Xét nghiệm định kỳ, giám sát sự lưu hành các loại mầm bệnh: vệ sinh, tiêu độc, khử trùng chuồng trại trong thời gian nuôi.
– Ngay sau mỗi đợt nuôi cần quét dọn, chùi rửa, sát trùng đối với chuồng, các khu vực xung quanh, khu vực phụ, các lối đi, khu vực đệm, hệ thống cống nước thải…Các hộ cần để trống chuồng 1 tuần sau đó mới đưa vào nuôi.
– Xử lý chất thải:
- Xử lý bằng hệ thống khí sinh học (biogas)
- Xử lý bằng vôi: tính dung tích chất thải trong bể chứa rồi bổ sung vôi cục hoặc vôi bột sao cho bể đạt nồng độ 10%.
– Xử lý tiêu huỷ gia cầm ốm và chết:
Cần có hướng dẫn rõ ràng để xử lý động vật ốm, chết, bố trí khu vực riêng, cần di chuyển gia cầm ốm sang khu vực nuôi để có phương án cách ly, chăm sóc, điều trị, chỉ cho chúng trở lại chuồng khi đã khôi phục hoàn toàn.
Nếu cần mổ khám gia cầm ốm, các hộ cần tiến hành ở nơi quy định, gửi mẫu xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây bệnh. Tiêu huỷ số gia cầm chết bằng cách chôn hoặc đốt theo hướng dẫn của các chuyên gia thú y.
– Kiểm soát sự di chuyển trong trại và ra vào trại
- Tất cả phương tiện vào trại phải được rửa sạch bằng vòi phun áp lực cao và đi qua hố sát trùng.
- Công nhân làm việc cố định tại một chuồng hoặc khu vực, không được di chuyển sang nơi khác. Nếu cần làm việc ở nhiều chuồng, phải sử dụng quần áo và ủng riêng biệt cho từng chuồng, với màu sắc khác nhau để dễ quản lý và tránh nhầm lẫn.
- Người vào trại phải tuân thủ quy trình vệ sinh: Tắm, khử trùng, thay đồ bảo hộ, và di chuyển theo hướng dẫn của quản lý, không tự ý di chuyển.
Ngăn chặn động vật xâm nhập: Hàng rào khu vực biên phải vững chắc và đủ dày để ngăn gia súc, gia cầm và động vật hoang dã. Chuồng trại cần có lưới hoặc vách chống chuột, chim hoang.
